ข้อเข่าเสื่อมและข้อเข่าเทียม
ข้อเข่าเสื่อม
ข้อเข่าของเราทุกคนจะมีการเสื่อมตัวตามอายุ แต่มิได้หมายความว่าทุกคนจะมีอาการเจ็บปวดจนทำให้การเดินหรือออกกำลังกายไม่ได้เป็นปกติ อีกทั้งยังมีผู้สูงอายุเป็นจำนวนมากที่มีปัญหาเรื่องปวดข้อเข่าจนถึงกับต้องรับประทานยาหรือไปพบแพทย์เพื่อการรักษา
ตัวการสำคัญที่ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงของข้อเข่าเสื่อมคือผิวข้อซึ่งเป็นกระดูกอ่อน ชนิดพิเศษที่มีผิวเรียบเป็นเงามัน มีแรงเสียดสีระหว่างการเคลื่อนไหวของข้อ กระดูกอ่อนที่เป็นผิวข้อนี้ถ้าเกิดบาดแผลหรือชำรุดไปแล้วไม่สามารถจะซ่อมแซมหรืองอกขึ้นมาใหม่ให้เหมือนเดิมได้ ผิวข้อที่ชำรุดไปแล้วก็จะศูนย์เสียสมรรถภาพในการทำงานไปเลย ปัจจุบันมีผู้พยายามที่จะผลิตยามาบำรุงผิวข้อหรือช่วยซ่อมแซมผิวข้อที่สูญเสียไปแล้วให้กลับคืนมา ยาเหล่านี้เป็นเพียงการโฆษณาชวนเชื่อเท่านั้นเอง ยังไม่สามารถพิสูจน์ว่าได้ผลแน่นอน
สาเหตุที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อมมีหลายอย่างด้วยกัน สาเหตุสำคัญๆ ที่พบบ่อยๆ คือ
- น้ำหนักตัว ในการเดินพื้นราบตามปกติ ข้อเข่าแต่ละข้างจะรับน้ำหนักประมาณ 3 เท่าของน้ำหนักตัว แต่ถ้าเดินขึ้นลงบันไดก็จะรับน้ำหนักเพิ่มขึ้นไปอีกถึง 4 เท่าน้ำหนักตัว ดังนั้นถ้าน้ำหนักตัวมากเกินไป แรงกดดันในข้อเข่าระหว่างการเดินก็จะเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาลซึ่งจะมีผลทำให้เกิดการชำรุดหรือสึกหรอของกระดูกอ่อนซึ่งเป็นผิวข้อได้อย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดการเสื่อมตัวของผิวข้อก่อนวัยอันสมควร
- บาดเจ็บเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้นในข้อเข่า เช่น การเล่นกีฬาหนักๆ เช่น รักบี้, ฟุตบอล ที่มีแรงกระแทกในข้อเข่ามากๆ หรือมีการฉีกขาดของกระดูกอ่อนหรือเส้นเอ็นภายในข้อเข่า ทำให้ความมั่นคงแข็งแรงของข้อเข่าเสียไปตั้งแต่อายุยังน้อย ทำให้ผิวข้อชำรุดและเกิดการเสื่อมตัวของข้อเข่าโดยยังไม่ถึงวัยชรา
- โรคต่างๆ ที่ทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อบุข้อเรื้อรังมีผลทำให้ผิวข้อเสื่อมตัวเร็วกว่าปกติ
วิธีป้องกันไม่ให้เกิดการเสื่อมตัวของข้อเข่าเร็วเกินไป
- พยายามลดน้ำหนักตัว อย่าให้อ้วน
- พยายามบริหารกล้ามเนื้อของข้อเข่าให้แข็งแรง เวลาเดินหรือวิ่ง น้ำหนักตัวที่ผ่านข้อเข่านั้น กล้ามเนื้อรอบๆ ข้อเข่าจะทำหน้าที่ดูดซึมหรือรับน้ำหนักที่ผ่านข้อเข่าไว้ก่อน น้ำหนักที่เหลือหรือเกินขีดความสามารถของกล้ามเนื้อที่จะดูดซึมหรือรรับไว้แล้วจึงจะถูกปล่อยให้ผ่านเข้าไปในข้อเข่า โดยกระดูกอ่อนที่เป็นผิวข้อจะเป็นตัวรับน้ำหนักที่เหลือผ่านเข้ามา ดังนั้นน้ำหนักที่ผ่านเข้าผิวข้อมากน้อยเพียงใดจึงขึ้นอยู่กับสภาพของกล้ามเนื้อรอบๆ ข้อเข่า ถ้ากล้ามเนื้อรอบๆ ข้อเข่าแข็งแรงมาก แรงที่จะผ่านเข้าผิวข้อก็จะน้อยมาก แต่ถ้ากล้ามเนื้อแข็งแรงน้อย แรงที่ผ่านเข้าผิวข้อก็จะมีมาก ถ้าแรงที่ผ่านผิวข้อมากถึงระดับหนึ่งก็จะเป็นการทำลายกระดูกอ่อนที่เป็นผิวข้อทำให้ชำรุดเสียหายไป เป็นผลทำให้เกิดการเสื่อมของข้อได้ ดังนั้นการบริหารกล้ามเนื้อข้อเข่าให้แข็งแรงจึงมีความสำคัญมากต่อการเสื่อมตัวของข้อเข่า
มีผู้ถามเสมอว่าการวิ่งทำให้เกิดแรงกระแทกในข้อเข่าอันส่งผลทำให้เกิดการเสื่อมตัวของข้อเข่าเร็วขึ้น ความคิดนี้ไม่เป็นความจริง การวิ่งมีประโยชน์ต่อข้อเข่า คือทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรง น้ำหนักตัวลด ดังนั้นทำให้แรงที่ผ่านเข้าไปในผิวข้อลดลง แต่ถ้าเกิดการเสื่อมตัวของข้อเข่าแล้ว และมีอาการเจ็บปวดในข้อเข่าจนไม่สามารถวิ่งได้ ก็ต้องไปพบแพทย์เพื่อขอคำแนะนำในการบริหารกล้ามเนื้อข้อเข่าโดยไม่ให้เกิดผลเสียต่อผิวข้อ - หลีกเลี่ยงลักษณะการใช้ข้อเข่าที่ทำให้เกิดแรงกดดันหรือเสียดสีในข้อเข่ามากเกินไป เช่นการนั่งยองๆ คุกเข่า พับเพียบ หรือขัดสมาธิ เป็นต้น
ข้อเข่าเทียม
ข้อเข่าที่มีการเสื่อมตัวจนถึงขนาดที่มีอาการเจ็บปวดและไม่สามารถให้การรักษาทางยาหรือกายภาพบำบัดได้แล้ว ในปัจจุบันเราสามารถทำการผ่าตัดเปลี่ยนผิวข้อใหม่หรือที่เรียกว่าผ่าตัดใส่ข้อเข่าเทียม หลักการคือทำผ่าตัดเอาผิวข้อที่เสียไปแล้วออกให้หมดแล้วใส่ผิวข้อใหม่ซึ่งทำมาจากโลหะและพลาสติกที่มีคุณสมบัติพิเศษ ในแง่ของความแข็งแรงทนทานและเข้ากับเนื้อเยื่อของร่างกายได้ ข้อเทียมนี้พยายามทำให้มีการเคลื่อนไหวได้เหมือนข้อจริง ข้อเทียมในปัจจุบันมีการพัฒนาไปเรื่อยๆ และหลายรูปแบบด้วยกัน โดยสรุปแล้วใช้ได้ผลดีพอๆ กัน
การทำผ่าตัดใส่ข้อเข่าเทียมจะได้ผลดีเพียงใดนั้นขึ้นอยู่กับ
1. ประสบการณ์และความชำนาญของศัลยแพทย์ผู้ทำผ่าตัด
2. สภาพของข้อเข่าของผู้ป่วยก่อนผ่าตัด ถ้าข้อเข่าติดแข็งหรือข้อเข่าที่ผิดรูปมากๆ เช่น เข่าโก่ง หรือกล้ามเนื้อข้อเข่าลีบไม่แข็งแรง หลังผ่าตัดก็ไม่สามารถจะทำให้กลับสู่สภาพที่ปกติได้ทีเดียวต้องอาศัยการบริหารข้อเข่าหลังผ่าตัดเป็นเวลายาวนาน
3. ความร่วมมือของผู้ป่วยหลังผ่าตัดในเรื่องของบริหารข้อเข่าหลังผ่าตัด
ใช้ Computer ในการผ่าตัดข้อเข่าเทียม (Computer Assisted Surgery)
ปัจจุบันมีการนำ computer มาช่วยในการทำผ่าตัดใส่ข้อเข่าเทียม เพียงแค่ช่วยทำให้การวางตำแหน่งการใส่ข้อเข่าเทียมให้ถูกต้องแม่นยำขึ้นเท่านั้นเอง ถ้าศัลยแพทย์ที่มีความชำนาญมากพอแล้ว ก็ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ computer มาช่วยในการทำผ่าตัด
การทำผ่าตัดแผลเล็ก (Minimally Invasive Surgery)
ปัจจุบันมีศัลยแพทย์บางกลุ่มพยายามประดิษฐ์เครื่องมือใช้ช่วยทำผ่าตัด โดยพยายามทำแผลผ่าตัดให้เล็กที่สุดเพื่อหวังผลของการเจ็บปวดหลังผ่าตัดลดลงและใช้ข้อเข่าได้เร็วขึ้น วิธีนี้มีขีดจำกัดในการทำผ่าตัด ถ้าผู้ป่วยที่ข้อเข่าเสื่อมหรือผิดรูปมากๆ หรือผู้ป่วยที่อ้วนมากๆ ไม่สามารถจะนำวิธีการผ่าตัดชนิดนี้มาใช้ได้
ความจริงใจจากผู้ใช้บริการ
แนะนำโปรแกรมตรวจ
บทความที่เกี่ยวข้อง
