ภาวะสมองเสื่อม
ภาวะสมองเสื่อม
หรือ Dementia คือ ภาวะที่มีปัญหาด้านความจำบกพร่อง ร่วมกับมีอาการอื่น ซึ่งมีผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน อาการอื่นๆ เช่น นึกคำพูดไม่ออก บวกลบเลขง่ายๆไม่ได้ ความสามารถในการตัดสินใจ สื่อสาร แย่ลง ไม่สามารถทำอะไรที่ง่ายที่เคยทำประจำ เช่น ติดกระดุมเสื้อเองไม่ค่อยได้
พฤติกรรม หรือ บุคลิกเปลี่ยนไปจากเดิม เป็นต้น ภาวะบางอย่างอาจมีอาการความจำไม่ดี แต่ไม่จัดว่าเป็นภาวะสมองเสื่อม เช่น โรคซึมเศร้า การอดนอน ความเครียด จนขาดสมาธิในการจดจำ
โรคสมองเสื่อมแบ่งเป็น 2 แบบ คือ
- แบบที่รักษาให้หายได้
- แบบที่รักษาให้หายไม่ได้
คนที่สงสัยว่าจะมีอาการสมองเสื่อม ควรพบแพทย์ทางระบบประสาท เนื่องจากอาจเป็นสาเหตุที่สามารถรักษาได้ โรคในกลุ่มนี้ เช่น เนื้องอกในสมอง โรคไทรอยด์ โรคติดเชื้อ โรคขาดสารอาหารบางชนิด เป็นต้น
สำหรับสมองเสื่อมจากสาเหตุที่รักษาไม่หายนั้น สาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ก็คือ โรคอับไซเมอร์ นั่นเอง นอกนั้นก็เป็นโรคทางสมองอื่นๆ ที่พบได้รองลงไป เช่น หลอดเลือดสมองตีบ หรือเป็นทั้ง อัลไซเมอร์ และ หลอดเลือดสมองตีบร่วมกัน เป็นต้น
อาการที่สำคัญของโรคสมองเสื่อม
- ความจำเสื่อม โดยเฉพาะความจำระยะสั้น
-ไม่สามารถทำสิ่งที่เคยทำได้
- มีปัญหาในการใช้ภาษา
- มีปัญหาในการลำดับ ทิศทาง และเวลา
- สติปัญญาด้อยลง
- วางของผิดที่ผิดทาง
- อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย รวดเร็ว
- บุคลิกเปลี่ยนแปลงไป
- อาจมีอาการหลอน เช่น เห็นภาพหลอน
สาเหตุ
- การเสื่อมสลายของเนื้อสมอง โดยไม่ทราบตัวการที่ชักนำทำให้เซลล์สมองตาย พบว่ามีสารสะสมในเซลล์สมองที่ เรียกว่า B-Amyloid ทำให้เซลล์สมองนั้นสลายตายไป และไม่มีเซลล์สมองใหม่ขึ้นมาทดแทน ทำให้สมองที่เหลืออยู่ไม่สามารถทำงานได้ดีอย่างเดิม โรคที่มีลักษณะความผิดปกติแบบนี้ คือ อัลไซเมอร์
- ปัญหาหลอดเลือดสมอง เมื่อคนที่อายุมากขึ้นจะมีการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดทั้งตัวมากบ้างน้อยบ้างตามแต่พันธุกรรม อาหารการกินและพฤติกรรมต่างๆของแต่ละคน การเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดนี้เกิดขึ้นเนื่องจากมีไขมันมาสะสมที่ผนังหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดขรุขระ ไม่เรียบ และ ตีบลง ซึ่งทำให้เลือดไปเลี้ยงสมองได้ไม่สมบูรณ์ เนื้อสมองบางส่วนจะค่อยๆ ตายไป ทำให้ความสามารถในการทำงานของสมองลดลง
- การติดเชื้อในสมอง ถ้ามีการติดเชื้อในสมองจะเกิดการอักเสบ จะทำให้เซลล์สมองบางส่วนตายไป เช่น โรคซิฟิลิส HIV วัณโรค และ ไวรัสบางชนิด โรควัวบ้า
- เกิดจากการขาดสารอาหารบางชนิด เช่น วิตามิน B1,B12 ,Folic Acid เช่น ผู้ป่วยที่ดื่มสุรามาก
- การแปรปรวนของระบบเมตาบอลิกของร่างกาย เช่น การทำงานของต่อมไร้ท่อบางชนิดผิดปกติไป โดยเฉพาะต่อมไทรอยด์ ทำงานมากหรือน้อยไป ก็ทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับการทำงานของสมองทั้งสิ้น
- การกระทบกระเทือนที่สมอง
- เนื้องอกในสมอง
- สมองเสื่อมเกิดจากโพรงน้ำในสมองขยายใหญ่ขึ้นจากน้ำเลี้ยงสมองคั่งจนเบียดเนื้อสมอง ทำให้ทำงานผิดปกติ ผู้ป่วยจะมีการซอยเท้า ก้าวสั้นๆ ปัสสาวะราด เข้าห้องน้ำไม่ทันร่วมด้วย
การวินิจฉัยโรคสมองเสื่อม
เมื่อมีอาการน่าสงสัยควรปรึกษาแพทย์ เพื่อซักประวัติเพิ่มเติมและตรวจร่างกายรับการทดสอบภาวะความจำ หากผลตรวจน่าสงสัยว่าเป็นโรคสมองเสื่อม แพทย์จะทำการตรวจพิเศษเพิ่มเติม เช่น ตรวจเลือดทั่วไป เพื่อคัดแยกโรคต่างๆ ที่มีผลต่อความจำ หรือ ทำให้สมองเสื่อม แพทย์อาจทำการตรวจปัญหาที่เกิดขึ้นในสมองโดยการถ่ายภาพสมองโดยเครื่อง MRI บางรายอาจได้รับการตรวจเพิ่มเติมด้วย MRA
แนวทางการป้องกันโรคสมองเสื่อม
- รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง หวานจัด เค็มจัด
- ระวังการให้สารที่อาจเกิดอันตรายกับสมอง เช่น เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ยาที่ไม่จำเป็น
- ลดปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง เช่น งดสูบบุหรี่
- การฝึกสมองและพยายามทำกิจกรรมที่ได้ใช้สมองอย่างสม่ำเสมอ หรือ กิจกรรมทางสังคม อย่างน้อยให้มีกิจกรรมกับคนในครอบครัว
- การออกกำลังกายให้สม่ำเสมอ
- ตรวจเช็คสุขภาพปีละ 1-2 ครั้ง
- ระมัดระวังอุบัติเหตุต่างๆ โดยเฉพาะอุบัติเหตุที่ศีรษะ
- หลีกเลี่ยงความเครียด
การดูแลผู้ป่วยความจำเสื่อม
- ช่วยทำกิจกรรมประจำวันให้ผู้ป่วย การจัดวางของใช้ของผู้ป่วยให้เป็นที่มองหาง่าย ติดปฏิทินใบใหญ่ ให้ผู้ป่วยทำเครื่องหมายกากบาทเมื่อผ่านไปแต่ละวัน ทำป้ายเตือนความจำ
- ลดปัญหาในการสื่อสารและการใช้ภาษาพูดคุยกับผู้ป่วย ใช้คำถามตรงๆ ไม่ซับซ้อน
- เมื่อผู้ป่วยมีอาการระแวงและกล่าวโทษผู้อื่น ไม่ควรโต้เถียง ควรพูดคุยด้วยความนุ่มนวล และเบี่ยงเบนความสนใจไปยังกิจกรรมอื่น
- นอนไม่หลับ เป็นปัญหาที่สำคัญ ควรจัดสิ่งแวดล้อมให้ปลอดภัย ดูแลให้ผู้ป่วยออกกำลังกายในตอนกลางวัน
- ดูแลการรับประทานยาให้ถูกต้อง ถ้าผู้ป่วยจัดยากินเอง จะมีความผิดพลาดสูงได้
บทความที่เกี่ยวข้อง
- โรคสมองเสื่อม
- ยาแผ่นแปะ รักษาโรคสมองเสื่อม
- น้ำในโพรงสมองมาก สาเหตุของโรคสมองเสื่อม
- การรักษาโรคน้ำเกินในโพรงสมอง ลดเสี่ยงหกล้มในผู้สูงวัย
- การเดินผิดปกติในผู้สูงอายุและภาวะน้ำเกินในโพรงสมอง
MED11
